Bilinçli Ebeveynlik ve Helikopter Ebeveynlik Arasındaki İnce Çizgi
Çocuğunuzu çok seviyorsunuz, onu her türlü kötülükten korumak istiyorsunuz, ona daha iyi bir hayat vermek için her şeyi en ince detayına kadar planlıyorsunuz. Bir ebeveyn olarak bunları hissetmek kadar doğal bir şey yok. Ama acaba bunları yaparken fark etmeden çocuğunuzu hayata karşı daha savunmasız hale getiriyor olabilir misiniz?
Son yıllarda, “bilinçli ebeveyn” kavramının kontrolden çıkıp aşırı ebeveynliğe dönüşmesine çok sık rastlıyoruz. İyi ebeveyn olmakla ilgili kaynakların yaygınlaşması anne babaların doğru bilgiye daha kolay erişebilmesini sağlarken aynı zamanda standartları yükseltip onların kaygılı ebeveynlere dönüşmesine de neden olabiliyor.
1969 yılında Psikoterapist Haim Ginott’un küçük bir çocuk olan danışanının annesinin davranışlarını tanımlamak için yaptığı helikopter benzetmesi üzerine bu durum literatüre “Helikopter Ebeveynlik” olarak girmiştir. Çocuğun etrafında pervane gibi dönen, her şeye onun adına karar veren ve uygulayan ebeveynleri tanımlamak için kullanılır.
Günümüzde zorlaşan hayat şartları, maratona dönen sınav sistemleri, rekabetin artması, gelecek kaygısı gibi etkenler ailelerin çocuklarıyla ilgili kaygılarını artırmakta, onları daha müdahaleci olmaya itmektedir. Ailelerin bu tutumu genelde iyi niyetli olsa da helikopter ebeveynler tarafından yetiştirilen çocukların yetişkinlik döneminde kaygı bozukluğu, özgüven eksikliği, sorun çözmede yetersizlik gibi sorunlar yaşama olasılığı daha yüksektir.
Helikopter ebeveynlerin ortak özellikleri:
- Gündemleri hep çocuklarıdır.
Çocukları yanlarında olsun olmasın sürekli onlardan bahsederler. Kendi arkadaşlarının yanındayken bile başka konulara odaklanmakta zorlanırlar. Hatta çocuklarıyla ilgili konulardan başkalarına bahsederken sıklıkla “biz” dili kullanırlar. “Ödevimiz var.”, “Karnımız ağrıyor.” gibi. Bu tür ifadeler ebeveynin çocuğuyla sağlıklı ayrışamadığına, onu kendisinin bir tür uzantısı gibi gördüğüne işarettir.
- Çocuklarına sorumluluk vermezler.
Helikopter ebeveynlerde en sık görülen tutumlardan biri çocuklarına sorumluluk vermekten kaçınmalarıdır. Çocuklara yaşlarına uygun sorumluluklar verilmesi gerekirken aşırı korumacı davranan anne babalar her şeyi onların yerine yapar. Ortaokul çağındaki çocuğun odasını annesi toplar, okula tek başına gidebilecek bir çocuğu babası okula bırakır, arkadaşlarıyla yaşadıkları en ufak bir sorunda aileler olaya dahil olur. Bu şartlarda büyüyen bir çocuktan da sorumluluk alma ve sorun çözme becerisi geliştirmesi beklenemez.
- Mükemmeliyetçidirler ve başarısızlığa tahammülleri yoktur.
Her şeyi çocuklarının yerine yapmayı alışkanlık haline getiren ebeveynler iş okul durumuna ve farklı rekabet ortamlarına gelince mutlak başarı ve galibiyet beklerler. Bekledikleri başarıyı göremediklerinde de öğretmeni suçlamaya meyillidirler. Bu durum, çocuğun yenilgi ve hayal kırıklığıyla sağlıklı bir şekilde başa çıkmayı öğrenememesine neden olur.
Helikopter ebeveynliğin olası sonuçları:
Helikopter ebeveynler tarafından yetiştirilen çocuklar sorumluluk bilinci edinemezler. Bir anne çocuğunun ödevi olup olmadığını öğretmenine sorarak kontrol ettiği sürece o çocuğun ödevini hatırlaması beklenemez.
Kendi sorumluluklarını yerine getirmeyi öğrenemeyen bir çocuk yetişkinlik hayatında da kendi kendine yetme konusunda sorunlar yaşar. Bu da özgüven eksikliği ve kaygı bozukluğu ihtimallerini beraberinde getirir.
Helikopter ebeveynlik yollarının iyi niyet taşlarıyla döşeli olduğunu bilsek de çocukların davranışsal ve duygusal gelişimlerini desteklemek adına zaman zaman olumsuz duygu ve durumları da deneyimlemelerinin önünü açmak gerekiyor.
